SERVET YILDIRIM – nihayet yaşadığımız zelzele felaketinde “konut” ve “barınak” ortasındaki ayrımın farkına vardık.
Barınak, başınızı sokacağınız bir mağara yahut bir oyuk olabilir. Ya da kollardan yahut kerpiçlerden meydana getirilmiş bir yığınak da olabilir. lakin konutun bir standardı olmalıdır. Minimum bir Emniyet ve Ömür standardı sunmalıdır. Kimi tasarım kriterleri vardır. Yalnızca sağlam ve uzun ömürlü olması yetmez; tıpkı vakitte zelzele üzere öbür doğal tehlikelere karşı Ahenk kabiliyeti olmalıdır.
Gördük ki, bugüne kadar kentlerimizde ve köylerimizde Hane yerine barınaklar inşa etmişiz. Ve ne yazık ki, ilk kuvvetli sarsıntıda bu barınaklar yerle bir oldu. Binlerce şahıs can verdi.
Kentsel dönüşümde süratle binaların yenilenmesi, barınakların “konutlara” dönüştürülmesi gerekiyor. lakin bu kritik süreci yalnızca binaların yenilenmesine indirgemek Önemli kusur olur. Bu istikamette birtakım işaretler geliyor.
Depremin akabinde Türkiye kentsel dönüşümü tartışmaya başladı. Olumlu bir münakaşa bu fakat süratle aksiyon alma mecburiliği kentsel dönüşümün kimi gerekliliklerinin göz arkası edilmesine yol açmamalı.
Kapsamlı plan şart
Daha Evvel de Tekrar bu köşede vurgulandığı üzere kentsel dönüşüm bir gayrimenkul geliştirme projesi olarak algılanmamalı. Kentsel dönüşüm toplumsal, fiziki, çevresel ve ekonomik şartların güzelleştirilmesini amaçlamalı. Kentlerin kimlikleri korunmalı. Proje üretilirken halkın gereksinimleri gözetilerek toplumsal donatılı, yeşil alanlı projeler üretilmeli.
Kentsel dönüşümü gerçekleştirmek isteyen kentlerde bu doğrultuda Aka ve kapsamlı bir master plan yapılmalı. Türkiye’de onlarca yıldır kentlerin plansız büyümesiyle oluşan çarpık bir kentleşme hakim. Kentsel dönüşüm bu çarpıklığı düzeltmek için bir fırsat olabilir.
Uyum ve Amel birliği
Yerel idareler mi? Merkezi hükümet mi? Kentsel dönüşüm Mahallî idareler ile Ankara yani merkezi hükümet ortasında partiler-üstü kuvvetli bir ahengi ve Amel birliğini gerektiriyor.
Kentsel dönüşümde Mahallî idarelere Aka misyon düşüyor. Bu noktada devletin ise Lokal idarelere her türlü dayanağı sağlaması lazım. Geçmişte şahsen konuştuğum belediye liderlerinden “Bir şeyler yapmak istiyoruz lakin nihayet imzaların ilgili bakanlıkta kilitleniyor olması işleri tıkandırıyor” yakınmasını Fazla defa duymuştum. Bu liderler yerelde konsept olarak Fazla hoş projeler hazırlandığını lakin ilgili bakanlıktan imza çıkmaması nedeniyle ilerleme kaydedilemediğini söylüyorlardı.
Özellikle her Lahza olması beklenen İstanbul sarsıntısı nedeniyle kritik olduğu kadar da karmaşık ve Fazla boyutlu olan dönüşüm sürecini akıcı hale getirmek gerekiyor. Kentsel dönüşümde kesinlikle devlet eli olmalı. Bu kapsamda Özellikle büyükşehirlerde yetki halk ve Mahallî idareler ortasında paylaşılabilir. Kentsel dönüşüm projelerinin önünü açmak gerekiyor. Türkiye’de kentsel dönüşüm konusunda Değerli yasalar çıkarıldı. lakin daha Çok yasal düzenlemeye gereksinim varsa bu düzenlemeler hızla yapılmalıdır. Bu noktada hem iktidarın hem de muhalefetin Birlikte çalışacağından eminim.
Devletin ödevi
Devletin elinin olması yalnızca yasal düzenleme ve mevzuat değil tıpkı vakitte kaynak sağlanması, finansman kısıtının aşılmasıdır. Bu devletin ödevidir. Zira en Temel insan haklarından biridir Hane ve barınma hakkı. Herkes Temel insani ihtiyaçlarını karşılayabilecek, insan haysiyetine yakışır biçimde Hane ve barınma hakkına sahiptir. Ve Anayasa’ya nazaran devlet, kentlerin özelliklerini ve Etraf kurallarını gözeten bir planlama çerçevesinde, Hane muhtaçlığını karşılayacak önlemleri alır, ayrıyeten toplu Hane teşebbüslerini dayanaklar.
Türkiye’de ne yazık ki Fazla az kentte planlı kentleşme var. Kentlerimizde Fazla sayıda kaçak ve riskli Bina var. Birçok kentte Hazine toprakları üzerinde olmasa bile vatandaşın kendi emlakına, Ufak parsellere yaptığı “kaçak yapılar” var. Bunlara Hane demek Mümkün değildir, bunlar barınaklardır. Bu türlü bir karmaşıklıkta problemli ve riskli Belde merkezlerini fay sınırından ve Kötü yerden daha farklı yere taşımak bir tahlil olabilir üzere görünüyor. Ama bunu yapmak o kadar kolay değil.
Birçok kentte genişleme alanında tarım yerleri var. Bu yerleri yapılaşmaya açmak başka bir Problem oluşturur. Ayrıyeten insanların Aka kısmı zelzele tehdidine Karşın hala Belde merkezlerinde yaşamak istiyor. Hasebiyle var alanlarda dönüşümün yolları aranmalıdır.
Medyaya düşen görev
Kentsel dönüşümü bir seferberliğe dönüştürmekten bahsediyoruz. çok paydaşlı ve kuvvetli bir uyum gerektiren bir süreç olacak bu. Bu süreçte medyaya kritik bir vazife düşüyor. Gazetesinden televizyon kanalına kadar bütün medya bu sürece dayanak vermeli, hatta bir modülü olmalı. Kentsel dönüşüme vatandaşın sahip çıkması için medya aracı rolü oynayabilir. Medya aracılığıyla kentsel dönüşümün dinamikleri, bu bahisteki muvaffakiyet öyküleri ve istikbal planları bir Lahza Evvel tartışılmaya başlanmalı. Düzenlenecek panellerde bu bahiste fikirler yarıştırılmalı.
Geçmişte kentsel dönüşüm konusunda Milliyet gazetesi tarafından düzenlenen başarılı ve verimli toplantıları hatırlıyorum. Tıpkı halde o devirde genel yayın direktörlüğünü yaptığım CNBC-e kanalı da birçok kentsel dönüşüm doruğuna dayanak vermiş, mevzuyu program akışında Daimi gündemde tutmuş, tartışılmasına katkıda bulunmuştu.
Aynı seferberliğin Yeniden başlatılmasının vaktidir. Bölüme istikamet veren şirketler ortaya çıkıp konuşmalı ve kentsel dönüşüm yolunda pratikte karşılaşılan zorlukları ve dönüşümün önündeki manileri anlatmalı, yeni projeler ortaya koymalıdırlar.
Kentsel dönüşümlerin devlet eli olmadan gerçekleşmesi güç. ancak diğer paydaşlar sürece iç olmadan başarılı bir dönüşüm Muhtemel olmayacaktır. Elhasıl, üçte ikisi zelzele bölgesi olan bir ülkede, tahminen de yarısından fazlası kaçak yahut alışılmamış olan yapılarda yaşıyoruz. Yani inançlı ve mühendislik eseri konutlar yerine hakikat mühendislikten hissesini almamış barınaklarda barınıyoruz. Hemen bu barınakları konutlara dönüştürmemiz gerekiyor. Ve bu dönüşüm rantın yüksek olduğu alanlarda değil muhtaçlık olan bölgelerde başlatılmalı.
Yorum Yok