Doç. Dr. Yasemin Leventeli, her zelzele sonrası neredeyse yalnızca levha tektoniğinin konuşulduğunu belirtip, ‘deprem zamanı’ üzerinde tartışıldığına dikkat çekti. Bunu ‘bulanık suda balık avlama’ olarak nitelendiren Leventeli, “Medyada izlediğimiz genel jeoloji-tektonik uzmanları hocalarımıza hürmetimiz sonsuz, güzel ki varlar ve sayelerinde 85 milyon insan ‘Fay nedir, zelzele nedir, nasıl oluşur?’ öğrendi. Ne yazık ki bu bilgilerin halkta ve uygulamada karşılığı yok” dedi.
Bu hocalara ilişkin çalışmaların, mühendislik projelerinin temelini oluşturan jeolojik datayı sağladığını kaydeden Doç. Dr. Leventeli, “Ancak konuşması gerekenler, bu jeolojik bilgileri, mühendislik projelerine yer seçerken kullanan ‘mühendislik jeolojisi-jeoteknik’ uzmanlarıdır. Münasebetiyle ‘Deprem ne Vakit olacak?’ yanlış bir sorudur zira biz falcı değiliz. Hakikat soru, ‘Nerede olacak ve nerede hasar verecek?’ Nerede olacağına tektonik uzmanları, nerede hasar vereceğine de mühendislik jeolojisi-jeoteknik uzmanları Karşılık verebilmektedir” diye konuştu.
‘TOPRAK TABANDA çok KATLI BİNALAR YIKILMAYA EĞİLİMLİ’
Türkiye’nin, sarsıntının yıkıcı tesirini en üye indirebilmek açısından Irak şark ülkelerinden daha şanslı ve zelzele gücünün açığa çıkmasının, Irak Doğu’dan büsbütün farklı olduğunu anlatan Doç. Dr. Leventeli, şöyle konuştu:
“Ülkemizde, yer kabuğunun yer değiştirme hareketinin olacağı çizgisellikler epey besbellidir. Öbür bir anlatımla, Laf konusu ülkelerde okyanus kabuğu kıta kabuğunun altına daldığında kırılma ve ezilmeler 10-30 kilometre derinlikte olmaktadır. Halbuki Türkiye’de, geniş ezik jenerasyonlar yüzeyde oluşmaktadır. Ülkemizdeki zelzeleler anne fay jenerasyonları içerisinde yinelenmektedir. Fay jenerasyonları boyunca oluşan toprak tabanlar üzerinde birinci Sınıf tarım ovaları oluşmuş ve oluşmayı sürdürmektedir. Sarsıntılar sırasında yer altında yayılan sismik dalgalar yer yüzeyine ulaştıklarında titreşimler üretir. Yer yüzeyindeki rastgele bir yerde etkiyen bu titreşimlerin mühleti ve büyüklüğü, sarsıntının büyüklüğüne, kaynağına olan uzaklığa ve Mahallî taban şartlarına bağlıdır. Burada hayati Ehemmiyet taşıyan husus, zelzele dalgalarının kaya ve toprak yerlerdeki yayılımıdır. Toprak yerlerde sismik dalga suratının Fazla yavaş (dalga uzunluğunun uzun) olması nedeniyle Fazla katlı binalar yıkılmaya eğilimlidir.”
‘DEPREMLERİN KAYADA YIKTIĞINA misal YOK’
Kaya yerlerde ise aykırısı durumun Laf konusu olduğunu açıklayan Doç. Dr. Leventeli, “Kısacası sarsıntının ziyan verebileceği Tüm alanlar yer bilimciler için günışığındadır. sorun de tahlili de nihayet derece yalındır. Kaya taban ile toprak taban sonunu belirlemek Fazla kolaydır ve sorunun Temel tahlil noktasıdır. Zelzelelerin kayada yıktığına Örnek yoktur. Zelzelenin yıktığı yerler birinci Sınıf tarım alanlarıdır. Sulu ovalar ve kayma alanları bunların başında gelmektedir. Yer altı suyunun varlığında sıvılaşma, sıkılaşma, oturmalar ve gibisi duyarsızlık sıkıntıları toprak yerlere mahsus birer olumsuzluktur. Unutmayalım kayada sıvılaşma olmaz. zelzele sarsıntısının Olumsuz tesirini azaltmak için Bina kaya tabanın üzerine oturtulup, toprak yerler verimli tarım toprağı olarak değerlendirilmelidir. Kaya yerler tarım için epey elverişsizken, yapılaşma için nihayet derece uygundur. Ovaların boşaltılarak, kayalık alanlara çıkarılması Kafi kaide değil lakin gerek koşuldur” dedi.
‘BİNALAR ULUSLARARA KODLARA NAZARAN YAPILMALI’
Yerleşim alanları, sulanabilir tarım alanları ve kayma alanı içerisinde değilse hiçbir meseleyle karşılaşılmayacağına da dikkati çeken Doç. Dr. Leventeli, şu ikazlarda bulundu:
“Depremin nerede ya da ne Vakit olacağı değil nerelerde yıkacağı kıymetlidir. Bu tehlikeli kısımlar de tarım alanlarına denk gelmektedir. Bina ova ve kayma alanları dışındaysa sarsıntıdan korkacak bir durum yoktur. Anayasa’nın 44, 45 ve 46’ncı unsurları gereği ovaların yalnızca tarım için kullanılıp, yapılaşmaya açılmaması gerekmektedir. Beşerler zelzelenin ne Vakit ve nerede olacağıyla değil malına ve canına ziyan gelip gelmeyeceğiyle ilgilenir. Bu da insani bir haktır. Binalar her şartta ilgili memleketler arası kodlara uyarak yapılmalıdır. Bu Cin sıkıntıları, Problem olmaktan çıkarmak için bilimi rehber edinmek kafidir.”
Yorum Yok