Evrim altuğ – Koleksiyoner ikili Banu ve Hakan Çarmıklı’nın Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi, Galataport, İstanbul Fotoğraf Heykel Müzesi ve açılışı merakla beklenen yeni İstanbul Çağdaş sanat müzesi güzergâhında sahip çıktıkları sanat yeri Merdiven, ismini tabanındaki tribün ruhlu, gökkuşağı renkli basamaklarından alıyor. Burası, genişleyen yer ve üst katıyla yeni sanatın gerek teşhiri gerek Konuk sanatçı programlarıyla desteklenmesine mesken sahipliği yapmaya Uğraş gösteriyor.
Tophane’deki Merdiven’de açılan ve ay sonuna kadar yer alacak yeni stant, Ferhat Özgür’ün “Futbol hayat Mıdır?” önermesini gözler önüne seriyor. Sanatçı, standın sorusuna Amade Cevap veren 2006 tarihli, ‘Futbol Hayattır’ diyen fotoğraf düzenlemesinde, Havva’nın Adem’e ‘yeşil sahalarda’ elmayı değil, bu Sefer meşin yuvarlağı sunarak baştan çıkarışını gündeme taşıyor.
“İlk günahın failini biraz futbol topuna benzetiyor bu iş” diyen akademisyen ve sanatçı, baştan çıkarıcı bir Faktör olarak futbol topunun, tutkunun, aşkın ve kışkırtmanın sembolü olarak bir manada tekrar hepimize hayat verdiğinden bahsediyor.
“Hayatımızın futbolla formlandığı bir sürece daha Fazla evrildiğimizi ayrım ettim” diye konuşan Özgür, sporun günümüzde başlı başına bir sanayi olmasıyla birlikte futbolun esasen bu alanda kendi alanıyla ağır bastığını ve içinde ırkçılık, cinsiyet, bayan erkek eşitliği üzere sıkıntıları de barındırdığını vurguluyor.
Cezalandırma farklı
“Kadınlar da günümüzde giderek daha Çok futbolla ilgilenmeye başladı. Bayan futbol kadroları kurulmaya başlandı. Münasebetiyle futbol, hayatımızı şekillendiren Fazla Değerli etkenlerden biri hâline geldi” vurgusuna yapan sanatçı, nihayet dört senede futbolla münasebetini Avrupa ve Dünya kupası ile artırdığını belirtiyor. Bununla Birlikte Türkiye’de futbolun nihayet devirde siyaseten angaje olduğuna dikkat çeken Ferhat Özgür, futbolun siyaseten bir boykot alanına dönüşmesinin yanında, bayan ve erkeğin Birlikte maç izlemelerini bu spor kısmının eşitleyici yüzüne dair bir gösterge olarak kabul ediyor.
Futbolda hakemin Allah ile birebir durumda olduğu konusunu sorduğumuzda gülümseyen Özgür: “Yalnız, cezalandırma düzenekleri farklı. Rabbin affediciliği Mevcut lakin hakemler iki Misli sarı karttan sonra çıkardıkları Kırmızı kart ile hiç affetmiyorlar. Sportmenlik dışı fauller, alanlardan Irak bırakılmalara ve Fazla ağır yaptırımlara Sebep olabiliyor sonuçta. Hakikaten standın üst katında yer bulan panoramik desenlerde, hakemlere itiraz eden, sarı kart gören kimliği meçhul bireylerle, pak ile hatalı olanın belirsizleştiği bir desen güncesi sunuluyor.”
Sergide, Merdiven’in ikinci katındaki bir Öbür çalışmada, sağlı sollu Türkçe ve İngilizce iki pankart ve bir langırt masası bulunuyor. “Sahaya Çıkmıyoruz” yazılı bu pankartların ortasında, langırt oyuncularının masadan kopup, aksiyonda bulunduğu dikkat çekiyor. Ferhat hür ikinci sert bir Cin dışavurum alanı olarak sunduğunu aktarırken, “Küresel boykot yapan oyuncuların bu manifestoları ile aslında ‘reddetme hakkı’nı tekrar gündeme taşıdım” sözüne başvuruyor.
Evlilik ve gol atmak
Özgür’ün Merdiven’in Tophane yayalarını da baştan çıkaran yer katındaki öncü yerleştirme ise, “Yeni Evliler İçin”, iki futbol kalesini birleştiren çift Benlik bir yataktan oluşuyor. Sanatkarın 2002-2023 tarihleri ortasında yine işlediği yapıt, bir bakıma güya ‘ezeli derbi’yi de tartışıyor. Standın teknik yöneticisi Özgür, bu ayrıntısı kendisine danıştığımızda bu hamleyi şöyle karşılıyor: “Burada evet, futboldaki erotizm de Mevcut olağan; gol atmak, küçükken öğrettikleri o tabirle, ‘beşikten geçirmek’… Lakin bununla Bir arada dikkat ederseniz toplumsal cinsiyet eşitliği bakımından artık günümüzde bayanlar da alanda, tribünde… Yani bakın, bayan da erkek de küfür edebiliyor yahut belden aşağı birçok küfür yiyebiliyor. Futbol bu açıdan namahrem alanımıza aslında çoktan girdiği üzere bugün gördüğümüz biçimde her iki taraf da birbiriyle ezelî biçimde maç yapıyor. Bu çalışmada da gördüğümüz üzere iki taraf da birbirine gol atmaya çalışıyor…”
Nazik bir ırkçılık eleştirisi
Futbol üzere tanınan, global bir mevzuyu, toplumsal, kitle iletişimsel, cinsel ve mizahi istikametten derleyerek izleyicilere sunan Ferhat Özgür’ün standında ‘deplasman’ ruhu da bulunuyor. Sanatçı bu yorumumuz üzerine, standın giriş katının bu istikametiyle oyunun, latifenin, gerçeküstü mizahın yüklü olduğunu tekrar ederken üst katta ise siyaseten daha eleştirel bir alanla karşı karşıya olduğumuzu belirtiyor. “Futbolun ayrıştırıcı ve birleştirici taraflarını Amade materyallerin getirdiği çetrefil manalarla bir ortaya getirmeye uğraşıyorum” diyen Özgür’ün stantta dikkat çektiği bir öteki eser, 2012 tarihli “Cambaz” isimli fotoğrafı oluyor. 24 saat Aleni Özel İç yer aydınlatmasıyla da dikkat çeken stantta izlenen eser, sanatkarın Fransa’nın başşehri Paris’in işlek sokaklarından birinde futbol topuyla fevkalâde cambazlıklar yaparak Nakit kazanan Gineli bir göçmene, 10 euroluk bir ödenekle yaptırdığı performansın kaydı olarak öne çıkıyor.
Özgür burada bir sokak performansçısı ile bir Cin Amele ve patron alakası kurarak performansçıyı kayıt dışı iktisada ortak olmaya Davet ediyor ve futbol sanayisindeki ırkçılık sorununu gündeme taşıyor. Sanatçı bu yapıtıyla bir bakıma, günümüzde Çabucak bütün ülkelerin bilerek yahut bilmeyerek ‘derlediği’ kaç kulüp ve ulusal ekip takımlarının, aslen ne kadar ‘enternasyonal’ bir kolektif kimliği içinde barındırdığının yine altını çizerek, nazik bir ırkçılık tenkidinde daha bulunuyor: “Günümüzde bir ırkçının bile, izlediği grubundaki bir Siyah oyuncu gol attığında ne kadar sevinebildiğini ancak bir yandan da o oyuncunun Öbür bir tribünde ne kadar yuhalanabildiğini, zannediyorum ki bu fotoğrafla gündeme getiriyoruz.”
Yorum Yok