SERVET YILDIRIM – Ekonomide tahlil bekleyen Kıymetli sıkıntılar var. Acil kararlar ve aksiyonların geciktirilmeden alınması gerekiyor. İktisattaki tabloya sayılarla bir göz atalım:
– Hariç ticarette nisan ayında 19.3 milyar dolarlık ihracata rağmen 28.1 milyarlık İthalat yaptık. Bir evvelki ayda ise 23.6 milyar dolarlık İhracat ve 32.2 milyarlık İthalat yapmışız. Yani aylık ortalama 10 milyar dolarlık Hariç ticaret açığı veriyoruz. Bu seviyede bir Aleni kolay sürdürülebilir bir durum değil.
– Cari süreçler açığı ve açığın finansmanı iktisadın hisli noktasıdır. Türkiye iktisadı yapısal olarak daima cari Aleni vererek büyüyen bir iktisat oldu. Büyümek için İç tasarruflar kâfi olmadığından öteki iktisatların tasarrufuna gereksinim duydu. Yüksek Aleni verilmeyen ya da Çok verilen yıllar ise büyümenin olmadığı yıllardı. örneğin 1994, 1998, 1999, 2001 ve 2019 büyüme sorunu yaşanan kriz yıllarıydı ve Aleni verilmedi. Bu devirlerde cari Aleni meselesinin çözüldüğü üzere bir illüzyona kapıldığımız bile oldu.
Oysa ödemeler istikrarı iktisadın daima yumuşak karnı oldu; yapısal Sorun çözülmedikçe olmaya devam edecek. Ödemeler istikrarında mart sonu itibariyle 12 aylık cari Aleni 54 milyar dolar ile 2012 ağustos ayından bu yana en yüksek düzeylerine çıktı. Ocaktaki 9.85 milyarlık Aleni ise iktisat tarihindeki en yüksek aylık cari süreçler açığı olarak kayda geçti. Hasılı şu anda da GSYH’nın yüzde 5.5-6’sına hakikat giden bir Aleni var. Sürdürülebilir değil.
– iktisat büyüyor. lakin görünen o ki istihdam yaratamıyor. Ocak ayında Biricik haneye inen işsizlik sayısı şubatta tekrar çift haneye yükseldi. Geniş tarifli işsizlik ise yüzde 23.4 ile 2021 yılından bu yana en yüksek pahasında seyrediyor. İşsizlik sorunu değerli. Türkiye iktisadı birtakım yıllarda büyüse bile istihdam yaratmakta zorlanıyor.
Enflasyon ve dolarizasyon
– Sanayi üretiminde şubat ayında yaşanan Misli düşüş büyüme tarafında da Fazla rahat olmadığımızı gösteriyor. martta da beklenenden daha düşük sayılar geldi ve Sanayi üretimi yıllık yüzde 0.1 daraldı.
– Enflasyon yıllık bazda yüzde 45’in altına indi lakin hala dünyanın en yüksek enflasyonuna sahip altı ülkesinden biriyiz. Daha değerlisi hem Merkez Bankası gayesinin hem de iddianın Fazla ötesindeyiz.
– Bütçeyi geçen Yıl rakamsal olarak Fazla açılmadan kapatmıştık. ancak yılın birinci üç ayında 250 milyar lira Aleni verdi. GSYH’nın yüzde 5 – 6’sına yanlışsız giden bir Aleni tablosu Mevcut önümüzde. Hazine’nin para açığı şubat’ta 171,5 milyar TL ile rekor düzeye çıktı; ocak-şubat para istikrarı 225,8 milyar TL açığa ulaştı. Halbuki para istikrarı 2022 yılının birinci iki ayında 17.5 milyar TL Çok vermişti. Rahatsızlık verici bir gelişme bu.
– Türkiye’de mevduatların yüzde 40’ı Türk lirası cinsinden, 41’i yabancı Nakit ve 19’u Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) cinsinden tutuluyor. Her ne kadar Yönetim KKM’nin bir TL mevduat olduğunu söylese de birçok ekonomiste nazaran KKM dövize endeksli bir enstrümandır ve dolarizasyonun bir ögesidir. Bu nedenle, Türkiye’de mevduatların yüzde 40’ı TL cinsinden ve Geri kalan 60’ı ise ya dövize endeksli ya da döviz cinsindendir. Ve geçmiş ile karşılaştırıldığında bu Oran Fazla yüksektir. örneğin 2014 yılında mevduatların yüzde 60’ı TL ve Geri kalanı dövizmiş. Yıllar itibariyle dolarizasyonun karar sürdüğü bir iktisat haline gelmişiz.
Atılması Mecbur birtakım adımlar var
Anlattığım bu tabloya bakarak bile iktisatta alınmak zorunda olunan kararlar ve atılmak zorunda olunan adımlar var.
Öncelikle iktisatta fiyat istikrarının ve TL’nin prestijinin sağlanması gerekiyor. Fiyat istikrarının sağlanması için ise başvurulması gereken üç Temel siyaset vardır. Bunlardan birincisi TCMB Nakit ve kur siyasetidir. Enflasyonun düşürülmesine odaklı bir siyaset olması gerekir lakin bizde 2021 ortasından bu yana gevşek tutulmaktadır. Merkez Bankası faizi uzun bir müddettir “çok düşük” tutmakta ve Önemli bir “negatif gerçek faiz” yaratmaktadır. Faizin böylesine negatif olduğu, yani enflasyonun Fazla altında tutulduğu bir uygulamanın enflasyonu aşağı cazip tesir yapması Muhtemel değildir.
İkinci ayak maliye siyasetidir. Sıkı bir maliye siyaseti uygulayarak nema dışı fazlanın artırılması fiyat istikrarına katkıda bulunur. ancak bizde gelişmeler aykırısı tarafta oldu.
Enflasyonu etkileyen üçüncü ayak ise gelirler siyasetidir. Burada yanlışsız olan, resmi enflasyon maksadı ile uyumlu bir gelirler siyaseti uygulanmasıdır. Bizde ise seçime giderken yüksek oranlı fiyat artışları ile gelirler siyaseti enflasyonu aşağı cazip değil, fiyat istikrarını bozucu istikamette tesir yaptı.
Yorum Yok